Send Siv Jensen til Leikanger

No bør Noreg flytte departementa ut av hovudstaden.

Det er morgon på Hermansverk. Sjølv om natta berre så vidt er blitt til dag, har sola allereie stige over fjellkanten og speglar seg i den djupblå Sognefjorden.

Oppe i byggjefeltet snik finansminister Siv Jensen seg ut til postkassa for å hente dagens utgåve av Sogn Avis. Ho er ofte usamd, men ho liker å få med seg leiarartiklane til bladstyrar Jan Inge Fardal.

I dag har han skrive om korleis jordbruksoppgjeret vil påverke vilkåra for gründerskap på fruktgardane i området. «Han argumenterer no godt for seg», tenkjer finansministeren.

Jensen hiv i seg resten av kaffien og skrur av morgonsendinga til NRK Sogn og Fjordane. Med lette joggesko går vegen til Finansdepartementet nede på brygga kjapt og greitt.

Ho håpar delegasjonen frå Verdsbanken får landa på flyplassen på Haukåsen. Kvifor kjem dei aldri i gong med oppgraderinga? Ja, ja, dette får ho ta med samferdsleministeren. Siv Jensen er uansett klar for dagen.

Er dette ein utopi? Ja, kanskje. Sjansen for at Finansdepartementet blir flytta til Sogn er ikkje akkurat overhengande. Men tenk kva det kunne gjort med politikken her til lands. Noreg hadde aldri blitt det same.

Tanken er så radikal at ingen parti på Stortinget har teke sjansen på å seie det: Det går an å flytte departement ut av hovudstaden. Og fleire og fleire land gjer det.

I dag blir det gjerne full baluba når nokon vil flytte statlege arbeidsplassar ut av Oslo. 40 arbeidsplassar i Fredskorpset til Førde? Kva i alle dagar veit dei om solidaritet og utviklingspolitikk i Sunnfjord, liksom?

Mitt inntrykk er at veldig få eigentleg visste kva Fredskorpset dreiv med før dei blei sure for at det skulle flytte frå Oslo (og så kom det litt velfortent knurring fordi dei bytta namn til det meiningslause Norec).

Men motsett veg går det ein jamn straum av toppstillingar og viktige kontor, både i offentleg og privat sektor. Kva er att i Bergen etter at Bergen bank i si tid fusjonerte med DnC?

For 202 år sidan kom Rieber-familien til Bergen med skipet «de Zee Ploeg». Den dramatiske historia går for tida som teater på hovudscena til Den Nationale Scene. I 180 år dreiv dei næringsmiddelproduksjon med hovudkontor i Bergen. I dag er Rieber-konsernet kjøpt opp av Orkla og styrt frå Mastemyr utanfor Oslo.

Alle plassar utanfor Oslo er så vane med slik maktflytting at dei knapt reagerer. Når nokon vil flytte økonomisk eller politisk makt ut av hovudstaden, blir det derimot bråk.

Kva skal vi med ein stat, om han ikkje er i stand til å motverke ein del av dei tunge kreftene som dreg samfunnet i ei retning der meir makt blir samla på færre hender?

I Noreg har vi ei lang rekkje direktorat og etatar utanfor Oslo. Men departement? Nei, dei høyrer til i hovudstaden. Elles ville jo Oslo berre vere ein vanleg by.

Men stadig fleire land testar ut dette radikale maktgrepet. Det er på tide å vurdere fordelar og ulemper for Noreg ved å gjere det same.

Før påske hadde det britiske magasinet The Economist ein artikkel om dette fenomenet. Dei kallar det «capital flight». På norsk kan vi kanskje døype fenomenet for hovudstadsflukt.

I Mexico er delar av Kulturdepartementet i ferd med å flytte til Tlaxcala, eit par timar utanfor hovudstaden Mexico by. Ved videokonferansar og annan teknologi styrer departementet like godt som før.

Maktanalysen som ligg bak eit slikt vedtak, er relativt radikal. Éin ting er at det sjølvsagt er bra med dei kompetansearbeidsplassane som blir flytta ut av hovudstaden.

Men Sogn og Fjordane er allereie full av kompetansearbeidsplassar, sjølv om dei færraste av desse er å finne på eit kontor. Om ikkje bonden på garden, prosessoperatøren på smelteverket eller den firespråklege verten på turisthytta er kompetansearbeidskraft, forstår eg ikkje kva som skulle vere det.

Nei, dette er eit tiltak som vil vere viktigare for politikken enn for sjølve destinasjonen. Eg tviler ikkje på at dei tilsette i Landbruks- og matdepartementet gjorde kva dei kunne for å hjelpe bøndene under tørkekrisa i fjor.

Men det gjer noko med deg om departementet ligg på Hedemarken, og du kan sjå dei solsvidde åkrane frå kontorvindauget.

Og tenk om Nærings- og fiskeridepartementet låg i Bergen. Det ville vere kort veg til viktig eksportindustri, til havnæringane og til store forskingsmiljø.

Ein sjømann vil kunne gå i land og etterutdanne seg til å bli departementsbyråkrat utan å måtte forlate Vestlandet. Det kan gje breiare kompetanse i departementet, som igjen vil føre til klokare konklusjonar.

Dessutan vil viktige institusjonar dra med seg andre på lasset. Kan dei store avisene ta sjansen på ikkje å ha folk der dei viktigaste departementa ligg?

Sjølvsagt er det store innvendingar. Mange dyktige folk i embetsverket vil slutte om arbeidsplassen deira blir flytta. Departementa kan bli vanskelegare å drive. Avstanden til Stortinget bli større.

Men Noreg bør vurdere det. I ei tid der avstanden mellom folk og elite aukar, kan flytting av makt ut frå Oslo vere eit rett grep. Direktorata har utøvande oppgåver, men i departementa skriv ein lover og lagar budsjett. Det er makt på eit heilt anna nivå.

Så vil motspørsmålet vere: Om eit departement ligg veldig nær næringane dei skal administrere, kan det vel føre til uheldige bindingar, snarvegar og kameraderi?

Det er to svar på det: For det fyrste er det slik at våre politikarar og byråkratar skal bli påverka av samfunnet ikring seg. Det er eit sjølvstendig mål at den norske kvardagen speler inn når dei tek sine avgjerder.

Og for det andre: Om kort veg mellom styresmakter og lobbyinteresser er eit problem, må vi verkeleg gjere noko med maktkonsentrasjonen i hovudstaden.

Eg seier ikkje at ein bør setje pr-byråa på fyrste og beste skip til Jan Mayen, men det er jo verdt å smake på ideen.

Dessutan trur eg Siv Jensen ville likt seg i Sogn.

Kven gjer vel ikkje det?