Fengslande behandling

Frp vil innføra personleg straff for offentleg tilsette som gjer feil, inkludert legar og sjukepleiarar. Vil dette òg inkludera politikarar?

Eg veit ikkje akkurat kven dei er. Men eg veit at dei er der ute. Pasientane eg har skada. Dei menneska som på grunn av mine feilvurderingar, manglande kompetanse, dårlege tid eller ganske enkelt sløvsinn, har fått eit dårlegare liv. Det kan vera meir smerter, forsinka diagnose, feil behandling, unødvendige undersøkingar og så vidare.

Eg har så langt vore heldig nok til å unngå heilt konkrete, graverande saker. Men det frykta brevet frå Helsetilsynet med overskrifta «Tilsynssak» kan lett dukka opp innan dette blir trykt i avisa.

Fleire alvorlege saker på mellom anna Haukeland sjukehus det siste året har ført til føretaksstraff for sjukehusa. Enkelte ser på dette som ein lite tilfredsstillande konklusjon.

Det gjorde at Framstegspartiet sin helsepolitiske talsperson, Åshild Bruun-Gundersen gjekk høgt på banen og forlanga ei endring: ho vil innføra personleg straff for sjukehusleiarar og helsepersonell som opptrer grovt aktlaust.

Den enklaste måten å møta Bruun-Gundersen sitt utspel på, er å sitera frå Helsepersonellova sin paragraf 67. Der står det at om helsepersonell opptrer «grovt » kan dei straffast med «bøter eller fengsel inntil et år».

«Hva er den prinsipielle forskjellen på en yrkessjåfør og en lege?» spør Bruun-Gundersen i all sin iver. Svaret er altså: Ingen.

At Frp sin fremste helsepolitikar på Stortinget ikkje kjenner til så grunnleggande deler av sitt eige saksfelt, er urovekkande. At ho i tillegg bommar så totalt i eit spørsmål som er så sårt for mange enkeltpersonar, og så avgjerande for korleis helsevesenet fungerer, grensar til «grovt ».

Men Bruun-Gundersen stoppar ikkje der. Ho vil «vurdera eit system der offentleg tilsette i langt større grad har personleg ansvar for dei val og avgjerder dei tek».

Det er eit interessant, om enn litt barnsleg, tankeeksperiment å bruka Bruun-Gundersen sine tankar på politikarar.

Kva om me gjorde dei personleg ansvarlege for overskridingar i offentlege byggeprosjekt? Me kunne innført obligatorisk trekk i løn for alle på Stortinget heilt til Stortingsgarasjen er nedbetalt. Den gjekk som kjent eit par milliardar over budsjett.

Eit anna døme er at Frp har stemt ned bruk av fotoboksar som måler gjennomsnittshastigheit over ei viss strekning. Dette gjorde dei trass i at Transportøkonomisk Institutt har vist at slike målingar gir ein reduksjon i tal drepne og hardt skadde på 50 prosent.

Skal me straffa samferdsleminister Jon Georg Dale neste gong nokon døyr på ei strekning der han har fjerna fotoboksane?

Er dette urimeleg, seier du? Vil det gjera rekruttering til politikken vanskeleg, seier du? Vil det bli umogeleg å ta vanskelege avgjerder i situasjonar der det ikkje er eit openbert riktig val?

Akkurat det same kan ein sei om helsevesenet. I tusenvis av situasjonar kvar einaste dag er det ein overhengande fare for død, skade eller feildiagnostikk.

I skrivande stund har eg 123 blodprøvesvar frå dei siste fem-seks dagane som ligg i innboksen og ventar på vurdering. Kvart einaste av desse små, svarte tala på skjermen kan i prinsippet vera eit signal om farleg sjukdom.

Til sjuande sist handlar det om kva som er tryggast for pasientane: Trugselen om straff på den eine sida. Læring og evaluering på den andre sida. Dei to reaksjonane lar seg i liten grad kombinera.

Viss du er redd for at du har gjort ein alvorleg tabbe, og veit at du kan hamna i fengsel for det, så er ikkje det å logga seg inn i personalsystemet og melda avvik det fyrste du tenkjer på.

Ropet om straff frå styrande politikarar signaliserer ein grunnleggande mistillit i botn. Dei stolar ikkje på at folk ynskjer å gjera ein god jobb.

Akkurat som ved dødsfall i trafikken, kan det nokre gonger vera nødvendig, av allmennpreventive omsyn, å straffa grove feil gjort av enkeltpersonar. Men sjåførar som vert sikta for aktlaust drap, er oftast sine eigne hardaste dommarar. Slik er det òg for helsepersonell.

Forslaget kjem i vegen for å læra av feil som skjer. Mange tiårs jobbing med å senka terskelen for å seia frå, for å melda avvik og for å gjennomgå feil, vil vera tapt nær sagt over natta. Den største frykta til alle som jobbar med menneske og helse er å skada nokon.

I tillegg til at det vil hindra viktig kvalitetsarbeid, vil auka fokus på personleg straff verta spinndyrt for samfunnet. Det er allereie meir enn nok av det som blir kalla «defensiv medisin» i det norske helsevesenet.

Altså at ein tek prøvar, gjer undersøkingar og tilviser til sjukehus berre sånn for sikkerheits skuld. For ikkje å kunna kritiserast i etterkant. Tendensen er aukande, og talet på legar som søkjer hjelp grunna slik frykt er aukande.

Eg er sjølv skuldig i å driva med omfattande mengder defensiv medisin, og dagen i dag blir neppe noko unntak. No skal eg i gang med dei 123 blodprøvane. Og satsar på at det framleis er lenge til det kjem uønskte brev i posten.