SOS frå gyngestolen

Eg har protestert mot atomvåpen, genmanipulasjon, insektgifter, svolt og krig. No sit eg her og undrar på kvar alt tok vegen.

Debattinnlegg

Eg tek snart siste steg på vegen frå ung idealist til gammal kynikar. Snart skal eg sitja roleg i gyngestolen og kosa meg med kor mykje betre alt var før. Men først tek eg endå ein gong sats, for kvar vart det av politikken som skulle gje oss håp om ei betre framtid – ikkje for oss, men for våre barn (og i alle fall barnebarn)?

Eg har reist verda rundt for å «hjelpa dei der dei er». Eg har gått i demonstrasjonstog for frigjering i Afrika, Asia og Amerika. Eg har støtta Amnesty, Redd Barna og tallause andre. Eg har tatt min del av ansvaret i lokalpolitikken som medlem av Os kommunestyre. Protestert mot atomvåpen, genmanipulasjon, insektgifter, svolt og krig.

No sit eg her og undrar på kvar alt tok vegen. Særleg undrar eg på kva tid måla forsvann i retorikk, eigeninteresse og forsvar av eigne organisasjonar. Verda har forandra seg totalt.

Alle kan koma seg dit dei vil i verda, til og med 12-åringar frå Afghanistan kjem seg til Norge åleine (og vert sendt heim att åleine). Og ingen ser ut til å ha eit bilete på korleis dette kjem til å endre samfunnet vårt, Europa, verda.

Ingen har ein politikk som kan møte dei nye utfordringane. Venstresida nektar å sjå nokon utfordringar i migrasjonen, høgresida spår apokalypse no.

Teknologien er òg i total omvelting. Vi kommuniserer på måtar som få såg føre seg berre for 20 år sidan. Fjesbokji er utdatert allereie, berre oss over 50 er att der. Snap og Insta har tatt over.

Korleis ser det ut om tjue år, og ikkje minst, korleis skal politikken styre utviklinga både for samfunn og teknologi? Dei heng stort sett saman, men det er ikkje alltid lett å sjå kva som styrer kva. Og vi bør veta kva og kvar vi vil dersom vi skal ha håp om å styre utviklinga vekk frå gettoisering, ultrarike elitar, miljøøydelegging og eit samfunn styrt av overtru, falske nyhende og konspirasjonar.

La meg ta eit konkret døme på korleis dei gamle, politiske løysingane ikkje held mål lenger: kommunestrukturen. Eg kjenner mange som har arbeidd i store og små kommunar i lang tid. Men ingen av dei meiner kommunegrensene er tilpassa dagens samfunnsstruktur, alle ser nytta av ei reform. Ikkje fordi dei trur noko på at det kjem sparte fantasillionar ut av ein ny struktur. Men alle trur det kan verta betre tenester og høgare fagleg nivå med ei reform.

Det er mest av alt snakk om praktiske grenser som ikkje krev 48 interkommunale samarbeidsavtalar for å fungera. Det er upraktisk med grenser som berre vert halde på av nostalgiske grunnar av eit lite mindretal.

Den politiske debatten har ikkje vore prega av realitetane. Høgresida messer om fantasillionane sine og venstresida om kor leitt det er for gamle fru Olsen at rådmannskontoret vert flytta. Som om ikkje det betyr noko at dei fleste får naudsynt kontakt med kommunen over nettet. Eller at barnevernet i småkommunar kan ha store problem med kvalifisert arbeidskraft, eller at naturen ikkje skil på kommunegrenser når kloakken flyt fritt.

Eg har ikkje svara, korkje på migrasjonsutfordringa, fordelingskrisa eller teknologiutfordringa. Og eg mister meir og meir trua på at eliten har svara, eg er ikkje eingong sikker på om dei lenger er opptekne av så mykje anna enn eiga organisasjonsbygging og personlege posisjonar.

Kvar er den nye Gerhardsen eller Churchill som berre lovar oss blod, sveitte og tårer før vi kan sjå den blå himmelen att?