Nyttårsaftan opphørte 25 kommunar i Vestland. Dette er ein hyllest.

Fusa kommune

Berre ein fjord og ein ferjetur står mellom Os og Fusa. Det er bygdeby mot bygdebygd, Oseana mot Fjord’n Senter, Terje Søviknes mot Liv Grethe Skjelbreid, Frps utstillingsvindauge mot Ap- og Sp-land.

1. januar er Bjørnafjorden kommune ein realitet.

Os kommune

Anten det har vore black metal, Aurora eller folkemusikk – Os kommune har markert seg med ein sterk musikkultur.

Det vil ikkje endre seg i nye Bjørnafjorden kommune. Formidlartrangen er sterk. Påfyllet av nye og yngre krefter er konstant.

Lindås kommune

Ingen andre kommunar på Vestlandet – med unntak av Bergen – har meir fylkesveg enn Lindås. Vi snakkar 187 kilometer fylkeskommunal oljegrus og asfalt.

Den beste måten å oppdage Lindås, er å smøre matpakken og fylle termosen. Køyre til Mongstad på fv. 57, sjå stabbesteinar og steinrøyser, ta fv. 5450 til Konglevoll, vidare på fv. 5464 gjennom det flotte kulturlandskapet frå Eikanger til gamle Sævråsvåg kai.

Til slutt fv. 5476 for å ete vaflar på Lyngheisenteret.

Meland kommune

Lys blir tent på grava medan ein traktor startar opp i nærleiken.

Når kommunen Meland blir borte første nyttårsdag, står bygda Meland framleis fast, med gravplass, gudshus og gardsdrift.

Radøy kommune

Radøy av i dag er blant Hordalands minste kommunar, men for 56 år sidan vart Radøy slått saman av heile eller delar av seks kommunar. Det var reine storkommunen, den gong.

No er kommunen i det miste laget. Det er takk og farvel til Radøy, og velkomen til Alver kommune saman med Lindås og Meland.

Sund kommune

Namnet skjemmer ingen, heiter det.

Det er ikkje alle einige i for den nye storkommunen Øygarden. Så seint som i lokalvalet 2019 gjekk Sotralista til val på å halde folkeavstemming om namnet på den nye kommunen skulle heite Sotra.

Noko byte blei det aldri.

For nokre er namnet på kommunen ein del av identiteten, for andre ikkje. Henriette Kalgraff (42) seier at ho er frå Glesvær eller Sotra når ho blir spurd. Sund har liksom ikkje vore så kjend. Folk veit ikkje kor det er.

I framtida slepp dei å lure.

Fjell kommune

Rundt landets storbyar finst den same forteljinga om omlandskommunen som gjer eit kvantesprang.

Sei hei til Fjell. Etter at Sotrabrua kom i 1971, har Fjell vakse frå 7000 innbyggarar til over 25.000. Industri og service har teke over for jordbruk og fiske.

I dag er det snakk om kystbyen på Sotra. Det skal bli meir urban utvikling. 3,6 prosent av innbyggarane bur i leilegheit.

Øygarden kommune

Så langt nord du kjem i Øygarden, denne rekka av øyer som passar på fastlandet innanfor, ligg Hernar. Alvild Berit Hernar (75) er ein av ti fastbuande som er igjen.

Ho har tre søner. Ho hugsar godt den lange reisa då den yngste sonen skulle bli fødd i februar 1973. Mannen var til sjøs.

– Eg tok legebåten over til Herdla, sjukebil over heile Askøy, og ferja venta på andre sida for å kome vidare til by’n. Det gjekk heilt fint. Heldigvis hadde han veldig god tid før han kom ut.

Granvin herad

Dei har felespeling i barneskulen og høgteknologisk sagbruk. No når Granvin herad slår seg saman med Voss kommune, er det med i bytehandelen.

Gravensarane får kjøpesenter, smalahovefabrikk og to skianlegg. For vossingane blir det tilkomst til Hardangerfjorden og ferjekai når nye Voss herad kjem på skjener i 2020.

Voss kommune

Voss er storebror når Granvin herad og Voss kommune slår seg saman. For vossingane blir det ikkje den store forandringa, men hjorten på kommunevåpenet blir bytt ut med ei fele, og kommune blir til herad.

Gravensarane kjem neppe til å kle seg i vossabunad, heller.

Jondal kommune

Jondal er fjord og fjell, ski og bad og nesten like mange hytter som hus.

Innbyggartalet veks. «Kom hit», lokkar kommunen på heimesida. Kongeparet følgde oppmodinga og tok turen, om enn berre for eit par timar i juni.

Ullensvang herad

«Hadde jeg visst her var så vakkert, hadde jeg kommet før», skal Bjørnstjerne Bjørnson ha sagt då han vitja Ullensvang.

Ein som nyt utsikta, er Birger Vikane. Han bur i Ålvik i Kvam, ein biltur og ei ferjereise unna Kvalvik i Ullensvang.

– Eg blir levert her på bruket av kona mi til påske, og blir henta når frosten kjem ein gong utpå hausten, seier han.

Odda kommune

Odda er den tøffe storebroren til Ullensvang og Jondal, og no skal han flytte saman med dei andre i nye Ullensvang.

Odda er handelssenteret med både sjukehus, fabrikkarbeidarar og gågate. Men det spørst om oddingane vil kalla seg hardingar.

Sogndal kommune

Over 2000 studentar – tilsvarande ein fjerdedel av alle innbyggarane i Sogndal kommune – set sitt preg på saftbygda.

Dette er livet på ein heilt vanleg torsdagsquiz på studenthuset Meieriet.

Leikanger kommune

Miguel Soeiro (34) flytta frå Lisboa til Leikanger for å bu saman med kjærasten.

– Det er ei stor forandring, men eg trivst godt her, seier han.

Balestrand kommune

Det var ikkje utan grunn at keisar Wilhelm 2. vart begeistra for Balestrand. I fleire år før første verdskrig besøkte Wilhelm Balestrand. Han heldt hoff, bada i fjorden, spaserte rundt og besøkte kunstnarvener. Hadde det ikkje vore for første verdskrig, ville han nok ha halde fram besøka sine. I staden døydde han i eksil i Nederland.

I dag produserer Åge Eitungjerde økologisk juice, sider og brennevin på Balholm. Frå Balestrand sender han store delar av produksjonen til kafear i Bergen, Oslo og Trondheim.

Gaular kommune

Utan elva Gaula, ingen Gaular. Elva har ikkje berre gitt namn til området, jamvel det gamle kommunevåpenet symboliserer dei strie straumane.

I hundrevis av år har elva vore kjend for laksefisket. Dei første laksetrappene blei sett opp i 1872.

Gaularvassdraget er innom både Førde og Jølster, og strekker seg slik over store delar av den nye storkommunen Sunnfjord.

Naustdal kommune

På slutten av 1800-talet blei Naustdal skilt ut av Førde. Over 120 år seinare, på første nyttårsdag, er det Førde og dei andre i nye Sunnfjord kommune som tek Naustdal kommune tilbake i folden.

Førde kommune

Ja vel, Førde blei kanskje kåra til Norges styggaste by for lenge sidan. Men sidan den gong har mykje skjedd. Førde fekk aldri lov til å vere offisielt fylkessenter, men ordna opp ved å lage nok shopping til at heile fylket flokka til Førde.

Jølster kommune

Då Jølster kommune innsåg at folk kunne reise gjennom heile kommunen utan å få med seg at Jølsters store son, Nikolai Astrup, var fødd her, forstod dei at noko måtte skje.

Bjarne Aasen var kunstnaren som fekk oppdraget. På moloen på Skei i Jølster, med spektakulært utsyn over Jølstravatnet, kan folk få fotografere sin eigen Astrup, med kunstnarsignatur og alt.

Tida går, Jølstravatnet består. Det gjer ikkje Jølster kommune, som no går inn i storkommunen Sunnfjord.

Vågsøy kommune

Vågsøy er kanskje den minste kommunen i areal i Sogn og Fjordane, men i kommunesenteret Måløy er dei kjende for å ha sjølvbiletet til storbyen.

Ikkje berre skal Vågsøy bli slått saman med konkurrenten der i sør, Flora. Dei skal ikkje ein gong vere i eitt geografisk område, men vere to enklavar. Ja, folk har vore så forundra i Vågsøy at dei forsøkte å få ny folkeavstemming. Til inga nytte.

Flora kommune

Det er så mangt å vere stolt av for florøværingane. Landets vestlegaste by. Den einaste eigentlege byen i Sogn og Fjordane. Kåra fleire gongar til den trivelegaste bykommunen i Norge.

Og så kjem Vågsøy og skal vere med i Kinn, ein kommune delt i to geografiske område. Kommunen er allereie døypt til landets raraste kommune.

Som sagt, det er så mangt å vere stolt av.

Eid kommune

I 1874, på ein gravhaug på Nordfjordeid, fann arkeologen Anders Lorange spor etter eit svært, tusen år gammalt vikingskip. Myklebustskipet, som det vart heitande, er det største vikingskipet funne i Norge.

Skipet hadde blitt brent opp, men spora var tydelege, både om skipet og at Nordfjordeid allereie den gong var eit sentrum.

Selje kommune

Har du høyrt ei vêrmelding, har du høyrt om Stad. Vêrhardt, forblåst, storm i kasta, eit surfeparadis og båtar og skip som gruar seg for å krysse frå sør til nord.

Men hadde vi ikkje hatt Stadlandet, ville vi ikkje visst kor Vestland fylke byrjar. Og kva skulle den nye kommunen med Selje og Eid elles kalla seg?

Hornindal kommune

Ikkje berre skiftar dei kommune – I Hornindal tek dei steget fullt ut og skiftar fylke. Det er berre dagar att til stolte nordfjordingar blir sunnmøringar.

For få år sidan kom det god veg til Volda, så konsekvensane lét ikkje vente på seg.